ÖHDER 2017 ÖHDER I. ULUSLARARASI
IV. ULUSAL BİREYSEL GELİŞİM GÜNLERİ KONGRESİ

S Güçlü, E Elem, N Çelik, S Can, S Demirci, R Arslan, M Kurt, MB Ödemiş, EZ Gül, Ö Gökcan, E Aytaş, B Aytaş, M Ersoy

S Güçlü, E Elem, N Çelik, S Can, S Demirci, R Arslan, M Kurt, MB Ödemiş, EZ Gül, Ö Gökcan, E Aytaş, B Aytaş, M Ersoy

Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Sağlık Yüksekokulu

Giriş: İnsanlık tarihinin başlangıcından beri var olan göç bütün toplumlar için sosyal bir olgudur. Günümüzde göç, giderek daha fazla gündeme gelen ve tüm ülkeleri doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Göçmenler ülkelerini terk edip yerleştikleri yeni yerlerde gerek dini, gerekse sosyal ve kültürel açılardan bazı sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Yeni bir çevre, farklı coğrafya ve kültür sonucunda göçmenler korku, çekinme gibi nedenlerden kaynaklanan birçok sorun yaşamakta ve temel ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çekmektedirler. Sağlık açısından en savunmasız gruplar arasında yer alan göçmenlerin yaşadığı sorunlar arasında sağlık hizmetlerine ve sosyal hizmetlere ulaşımda güçlükler, şiddet ve iletişim problemleri de yer almaktadır. Çalışmamızda, Kütahya’daki göçmenlerin sağlık iletişimi ile ilgili, algı ve memnuniyetlerinin hemşirelik bölümü son sınıf öğrencileri tarafından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma ile sağlık iletişiminde yaşanan sorunların ortaya konulmasının sağlık hizmetleri kalitesini, özellikle göçmen nüfus açısından yaşam standartlarının artırılması yönünde bir adım olacağı düşünülmektedir.

Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipte olan çalışma grubunu 23.11.2016-06.01.2017 tarihleri arasında çalışmaya katılmayı kabul eden Kütahya’da yaşayan 50 göçmen oluşturmaktadır. Çalışmada kartopu örneklem yöntemi kullanılmış, göçmenlerin sağlıkta yaşadığı iletişim sorunlarının düzeyini belirlemek ve sorunların kaynağını saptamak amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilmiş anket formu kullanılmıştır. Göçmenlerin tamamının ana dili Arapça olduğu için anket soruları alanında uzman kişiler tarafından Arapçaya çevrilmiş ve bir Arap tercüman eşliğinde yüz yüze görüşme tekniği ile görüşmeler yapılmıştır. Anket formu doğruluğunu tespit edilebilmek için çalışma öncesinde 10 kişilik bir göçmen grubuna öntest uygulanmış, anlaşılmayan sorular 5 uzman görüşü alınarak tekrar revize edilmiştir. Verilerin analizinde SPSS 21.0 paket programı kullanılmış, veriler sayı ve yüzde olarak verilmiştir. Araştırmanın yapılabilmesi için bireylerden sözel onam alınmıştır.

Bulgular: Yaş ortalamaları 33,36±15,91 olan, 50 göçmen bireyin %52’si erkek, %48’i kadındır. Göçmenlerin %66’sı ilköğretim mezunu, %80’i 1 yıldır Kütahya’da yaşamaktadır. Herhangi bir sağlık kuruluşuna başvurdukları zaman %78’i dille ilgili sorun yaşadıklarını, %64’ü göçmen kökenli oldukları için sağlık personeli ile iletişimin zorlaştığını düşünmektedir. Göçmenlerin %48’i bir sağlık kuruluşuna giderken mutlaka dilini bilen biri ile gitmeyi tercih etmektedir. Katılımcıların %62’si sağlık personelinin kendilerine yeterli zaman ayırmadıklarını, %64’ü sağlıkları ile ilgili bilgi almakta sorun yaşadıklarını ifade etmektedirler. Sağlık sisteminin kendi inanç, gelenek ve kültürlerine uygun olduğunu düşünenler, katılımcıların %60’ını oluşturmaktadır. Göçmenlerin %78’i sağlık personelinin kendilerini önce göçmen, sonra hasta olarak ele aldıkları görüşüne katılmaktadır. Katılımcılara sağlık hizmetlerinde yaşadıkları sorunların kaynağı sorulduğunda bazı kişiler tek neden belirtirken bazıları ise birden fazla neden olduğunu ifade etmektedirler. Bunlar; %96 dil sorunu, %14 tercüman yetersizliği, %28 kültürel farklılıklara saygısızlık, %80 bilgilendirmede yetersizlik, %28 koruyucu hekimliğe önem verilmemesi, %14 doktorun hastalara yeterli zaman ayırmaması, %10 cinsiyet eşitsizliği, %26 ırkçılıktır.

Sonuç: Göçmenlerin sağlık hizmetlerine erişim ve sağlık hizmetlerinden yararlanma aşamasından başlayarak pek çok alanda sorun yaşadıkları gözlenmiştir. Bu nedenle sağlık açısından önemli bir risk grubu olan, evlerinden uzakta olmak zorunda olan göçmenlerin sağlıklarının korunması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi hemşirelik alanında üzerinde durulması gereken önemli bir konudur. Kültürler arası iletişim becerileri ya da kültür ötesi beceriler hemşirelik eğitiminin bir parçası olmak durumundadır. Ayrıca yaşanan sorunları en aza indirebilmek için sağlık kuruluşlarındaki tercümanlık sistemlerinin daha etkin kullanılması ve göçmenlerle ilgili multidisipliner çalışmaların yapılması önerilir.

Anahtar kelimeler: göçmenler, sağlık iletişimi, kültürler arası iletişim, hemşirelik