ÖHDER 2017 ÖHDER I. ULUSLARARASI
IV. ULUSAL BİREYSEL GELİŞİM GÜNLERİ KONGRESİ

L Baysan Arabacı*, G Taş*, C Teke**, İ Kavaslar***, M Dikmen****

*
**
***Ege University
****İzmir Katip Çelebi University

L Baysan Arabacı*, G Taş*, C Teke**, İ Kavaslar***, M Dikmen****

*İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
**İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı
***Ege Üniversitesi
****İzmir Katip Çelebi Üniversitesi

Giriş: Teknolojinin gelişmesi ile bilgisayar ve internet kullanımı giderek artış göstermektedir. TÜİK verilerine göre Türkiye’de on haneden yedisi internet erişim imkanına sahiptir. Bilgisayar ve internet bilgiye ulaşmanın yanısıra sosyal iletişim ve eğlence gereksinimlerini karşılamak amacıyla da kullanılmaktadır. Balcı ve Gölcü (2003)üniversite öğrencilerinin günlük Facebook kullanım süresi ve yalnızlık düzeyleri ile Facebook bağımlılık düzeyleri arasında pozitif anlamlı bir ilişki olduğunu, katılımcıların %5.1’inin Facebook bağımlısı, %22.6’sının ise riskli kullanıcı konumunda olduğunu belirlemiştir.Bugüne kadar yapılan çalışmalarda Facebook bağımlılığının daha çok kişilik özellikleri ile ilişkisi incelenmiştir. Bu çalışmalardan farklı olarak, sosyotopi-otonomi kişilik özelliğinin ve kişilerarası duyarlılığın facebook bağımlılığı ile nasıl bir ilişkisi olduğunu inceleyen bir çalışmaya rastlanmamıştır.  Bu noktadan hareketle, bu çalışma, üniversite öğrencilerinin soyotropi-otonomi kişilik özellikleri ve kişilerarası duyarlılıkları ile facebook bağımlılıkları arasındaki ilişikiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişkisel tipteki bu çalışma, üniversitede lisans düzeyinde hemşirelik programlarına (Hemşirelik Fakültesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi ve/veya Sağlık Yüksekokulu) kayıtlı olan ve 2016-2017 eğitim-öğretim yılında öğrenim görmekte olan öğrencilerle gerçekleştirilmiştir. 47 farklı üniversitede öğrenim gören 530 öğrenci hemşireden veri toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından oluşturulan “Tanıtıcı Bilgi Formu(22 Soru)” , “Facebook Bağımlılık Ölçeği(18 Soru)” , “Kişilerarası Duyarlılık Ölçeği(36 soru)” ve  “Soyotropi-Otonomi Ölçeği(60 Soru)” kullanılmıştır. Veriler yüz yüze ya da e-mail aracılığıyla özbildirime dayalı anket uygulaması ile toplanmıştır.  Çalışmaya katılan ve facebook kullanmadığını belirten(80) ve anketlerin %80’ninden daha fazlasını doldurmayan(27) öğrenci anketleri değerlendirmeye alınmamıştır. Çalışma analizleri 422 anket üzerinden yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, ANOVA testi, bağımsız gruplarda t testi ve korelasyon analizi kullanılmıştır.

Bulgular: Çalışmaya katılan öğrenci hemşirelerin %81’i(n=342) kadın, yaş ortalamaları 20,06±2,29’dur. %63,5’i(n=268) bağımlılık dersi almamış olan öğrencilerin %15,4’ü(n=65) kendilerinin ilişki bağımlısı, %2,1’i(n=9) bahis bağımlısı, %16,4’ü (n=69) alışveriş bağımlısı ve %2,4’ü (n=10) madde bağımlısı olduklarını belirtmişlerdir. Günde ortalama 3,9±2,98 saat internet kullandığını belirten öğrencilerin %58,1’i(n=245) beş yıldan fazla süredir, %51,1’i(n=217) günde bir kereden fazla ve %57,4’ü (n= 242) günde en az onbeş dakika facebook kullandığını ifade etmiştir. Öğrenci hemşirelerin kişilerarası duyarlılık atılgan olmayan davranışlar alt ölçek puan ortalaması ve sosyotropi otonomi ölçek puan ortalamaları ile facebook bağımlılığı ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır(p>0.05).Bununla birlikte, kişilerarası duyarlılık ölçeğinin diğer alt ölçek (kişilerarası kaygı-bağımlılık ve sosyal özgüven eksikliği) ve toplam ölçek puan ortalamaları attıkça facebook bağımlılığı ölçek puan ortalaması da artmaktadır(p<0.05). Ayrıca, öğrenci hemşirelerin, facebook kullanım süresi, facebook kullanım sıklığı ve günlük kullanma süresi arttıkça bireylerin facebook bağımlılık ölçek puan ortalamalarının da arttığı belirlenmiştir (p<0.05). Kişilerarası duyarlılık ölçeğinin sosyal özgüven eksikliği alt boyut puan ortalamaları ile facebook kullanma yılı, facebook kullanma sıklığı ve günlük facebook kullanım süresi arasında istatistiksel olarak anlamlı doğru orantılı bir ilişki olduğu saptanmıştır(p<0.05).

Sonuç:  Öğrenci hemşirelerin kişilerarası duyarlılıkları (özellikle kişilerarası kaygı-bağımlılık ve sosyal özgüven eksikliği eğilimleri) arttıkça facebook bağımlılık eğilimleri de artmaktadır.  Sosyal özgüven eksikliği yüksek olan öğrencilerin facebook kullanma yılı, facebook kullanma sıklığı ve günlük facebook kullanım süresinin daha fazla dolayısıyla facebook bağımlılıklarının daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu bulgular doğrultusunda, geleceğin hemşire adayları öğrencilere yönelik mesleki eğitim sürecinde ve sonrasında facebook bağımlılığı konusunda tanı tedavi ve önleme üzerine çeşitli ve kapsamlı araştırmalar ve eğitimler planlanması önerilir.

Anahtar Kelimeler : Bağımlılık, Hemşirelik Öğrencileri, Kişilik, Hemşirelik